Các nhà khoa học đã cảnh báo nhiều thế kỷ rằng những hành động của con người đang đẩy sự sống trên hành tinh mà chúng ta đang chia sẻ với các giống loài khác tới một cuộc tuyệt chủng hàng loạt lớn chưa từng có.
Các đợt tuyệt chủng hàng loạt từng xảy ra năm lần trong quá khứ, nhưng một nghiên cứu mới cho thấy lần này sự thay đổi là rất khác biệt. Chúng ta thậm chí có thể không còn đủ thời gian để xoay chuyển tình thế nữa.
“Vấn đề không phải là cáo buộc người nào đã gây ra mọi chuyện – tác giả đứng đầu nghiên cứu Mark Williams, Đại học Leicester (Anh), nói với báo The Guardian – vì con người không cố ý gây ra tình trạng này.
Chúng ta phải nhận ra rằng chúng ta đang tác động làm đảo lộn hành tinh và tất cả chúng ta đều có trách nhiệm, và rằng chúng ta phải trở thành những người bảo vệ cho tự nhiên, thay vì hành xử như những đứa trẻ phá phách trong một cửa hàng kẹo”.
Đợt tuyệt chủng thứ sáu là một thảm họa kinh khủng, trên diện rộng và không thể đảo ngược nếu chúng ta cứ tiếp tục như hiện giờ, nhóm các nhà khoa học cảnh báo.
Trong quá khứ, sau mỗi đợt tuyệt chủng, phải mất 10-30 triệu năm để mẹ tự nhiên hồi phục các hệ sinh thái, khoảng thời gian lâu hơn 40-120 lần so với sự tồn tại của người hiện đại.
“Những thay đổi sâu sắc ở quy mô cả hành tinh đã bắt đầu rồi” – đồng tác giả Peter Haff, nhà cổ sinh vật học và kỹ sư ở Đại học Duke, nói.
4 cỗ xe ngựa diệt vong
Nhóm nghiên cứu nói cuộc tuyệt chủng hiện giờ là độc nhất vô nhị trong lịch sử Trái đất vì bốn yếu tố: sự lan nhanh của những loài không phải bản địa khắp thế giới; một loài đơn lẻ (con người) đang sử dụng một tỉ lệ quá lớn các nguồn tài nguyên của Trái đất; hành vi của con người ngày càng có tính chất định hướng tiến hóa tự nhiên và sự nổi lên “không gian công nghệ” (technosphere).
Sự thay đổi đầu tiên được các tác giả nghiên cứu gọi là “quá trình đồng nhất hóa hệ động vật và thực vật toàn cầu”.
Điều đó có nghĩa là bạn có thể ăn cà chua ở Ý, săn linh dương châu Phi ở Texas, cưỡi ngựa ở Chile, gặp loài cóc mía ở Úc, đào giun đất ở Bắc Mỹ hay bắt được chuột ở Galapagos.
Tất cả những điều đó không thể xảy ra nếu không có sự can thiệp của con người: những hành trình khám phá mọi ngóc ngách Trái đất của chúng ta bằng các phương tiện vận tải hiện đại đã mang theo những giống loài mới tới những vùng mới.
Rất nhiều khi những loài mới này gây ra sự diệt chủng hàng loạt cho các loài bản địa vốn không quen thuộc với những kẻ xâm lấn.
| Thứ hai, trong vài thế kỷ qua, loài người đã trở thành giống loài tham lam nhất Trái đất: trên đất liền, trong không trung và cả trên biển. Con người đang sử dụng 25-40% tổng nguồn lực của Trái đất cho mục đích ích kỷ của mình. |
Rõ ràng nhất là việc thuần hóa động vật và canh tác nông nghiệp đã được thực hành hàng nghìn năm, nhưng con người còn thay đổi quá trình chọn lọc tự nhiên (hay nhân tạo?) bằng nhiều cách khác nữa.
“Chúng ta đang thao túng các bộ gen qua việc chọn lọc nhân tạo và các kỹ thuật ở mức phân tử, còn gián tiếp tác động thông qua việc tương tác với hệ sinh thái” – đồng tác giả nghiên cứu Erle Ellis, chuyên gia về nhân loại thế (Anthropocene), thuật ngữ được dùng để chỉ thời kỳ Trái đất bắt đầu có con người, ở Đại học Maryland (Mỹ), nói.
Cuối cùng là vấn đề “không gian công nghệ”. Thuật ngữ này được Peter Haff nghĩ ra năm 2015. Ông định nghĩa nó là “một hệ thống xã hội – công nghệ tiêu thụ nhiều năng lượng trên toàn cầu bao gồm con người, các thiết bị công nghệ, các hệ thống cùng với những sự kết nối, quy định và thông tin gắn kết tất cả chúng lại với nhau”.
Về cơ bản, không gian công nghệ là một sự kết nối rộng khắp con người và các kỹ thuật của giống loài này.
“Tôi sẽ nói rằng các loài động vật và thực vật, cũng như con người, đều thuộc về không gian công nghệ này” – Haff nói.
Theo ông, loài người đã đạt tới một điểm mà chúng ta không thể ngừng sử dụng và cập nhật công nghệ, khiến không gian công nghệ giờ đã được ưu tiên hơn so với chính bản thân con người. “Theo nghĩa này, không gian công nghệ đang tạo ra những mô sống của chính chúng và như thế tích hợp với sinh quyển (biosphere)” – Haff giải thích.
Nhưng Ellis đưa ra một lời giải thích khác: “Hành vi của con người hiện đại với những xã hội cực kỳ phức tạp đã lan khắp Trái đất và đang ngày càng lớn hơn, rốt cuộc đã có năng lực làm thay đổi hoàn toàn hành tinh này.
Công nghệ không phải là động lực thay đổi hệ thống Trái đất – chính hành vi của con người gây ra điều đó”.
Dù còn tranh cãi trong việc nên nhấn mạnh vào công nghệ hay hành vi xã hội, các nhà nghiên cứu nhất trí rằng loài người hiện đại đang thay đổi Trái đất ở quy mô chưa từng thấy.
“Nếu loài người tuyệt chủng ngay ngày mai thì ảnh hưởng của chúng ta lên sinh quyển sẽ tương đương với việc chuyển giao giữa hai thế địa chất, giữa Thế Pleistocene và Thế Holocene chẳng hạn” – Williams nói. Một thế địa chất thường kéo dài tới hàng chục triệu năm.
Nhưng rõ ràng là con người sẽ chưa tuyệt chủng vào ngày mai. Nếu những thay đổi con người gây ra với sinh quyển tiếp tục như hiện giờ hoặc tăng tốc thì những gì xảy ra sẽ là “chưa từng thấy trên Trái đất”, theo Williams.
Sự thay đổi đó có thể được so sánh về mặt cổ sinh vật học với việc xuất hiện của các sinh vật siêu vi hay sự nổi lên của các tổ chức hữu cơ đa tế bào.
Đợt tuyệt chủng thứ sáu
Những vấn đề trong nghiên cứu của các nhà khoa học trước đó đã được triển khai trong cuốn sách được The Guardian đưa vào danh sách 100 cuốn thể loại phi hư cấu hay nhất mọi thời đại: The Sixth Extinction: An Unnatural History (tạm dịch: Đợt tuyệt chủng thứ sáu: Một lịch sử phi tự nhiên) của tác giả người Mỹ Elizabeth Kolbert.
Bà giải thích lời cảnh báo đó qua những câu chuyện xúc động, đau thương và có thật về số phận của loài ếch vàng Panama, tê giác Sumatra hay chim ăn mật ong mặt đen Maui.
Một mục đích quan trọng không kém của Kolbert – không như các nhà nghiên cứu – là giúp người đọc thông thường hiểu thêm về lịch sử các đợt tuyệt chủng hàng loạt, một khái niệm còn khá mới mẻ và chỉ bắt đầu manh nha trong thời kỳ Khai sáng ở Pháp.
| Trong thảm họa tuyệt chủng tiếp theo do con người gây ra, qua những cuộc điều tra sâu rộng của bà, Kolbert viết: “1/3 các loài san hô cấu tạo nên rạn san hô, 1/3 các loài động vật thân mềm nước ngọt, 1/3 các loài cá mập và cá đuối, 1/4 các loài có vú, 1/5 các loài bò sát và 1/6 tất cả các loài chim đang đi tới diệt vong vì những thay đổi rộng khắp mà con người gây ra. Mất mát xuất hiện khắp nơi: ở Nam Thái Bình Dương, ở Bắc Đại Tây Dương, ở Bắc Cực và ở vùng Sahel, trong hồ và trên các hòn đảo, trên những đỉnh núi và trong các thung lũng”. |
Nếu khuynh hướng này tiếp tục, nhiệt độ toàn cầu sẽ tăng lên và gây ra “những sự kiện làm thay đổi thế giới”.
Sự ấm lên đáng báo động của cả khí quyển và đại dương, mà Kolbert cho biết hấp thu 1/3 lượng khí carbon dioxide mà chúng ta thải ra, đang tàn hại các hệ sinh thái vốn cân bằng rất tinh tế của Trái đất. Nó đe dọa một mạng lưới các loài mà chúng ta đang sống cùng.
Chu kỳ của nước trên Trái đất cũng đang bị đảo lộn một cách nguy hiểm. Các đại dương ấm lên bốc hơi nhanh hơn vào không khí. Không khí ấm hơn giữ ẩm nhiều hơn, gây ra mưa, lũ lụt và lở đất nhiều hơn.
Lượng nhiệt tăng lên cũng được giữ lại chủ yếu ở bề mặt biển khiến các trận bão hình thành trên biển có cường độ ngày càng dữ dội.
Các đại dương của chúng ta cũng bị axit hóa nhanh chóng, nhiều hơn so với hàng triệu năm trước và điều đó có thể khiến những rạn san hô là các hệ sinh thái đầu tiên bị diệt vong hoàn toàn trong thời hiện đại, Kolbert viết.
Hàng loạt vấn đề khác cũng đã được nêu ra với những ví dụ tỉ mỉ và đặc sắc trong cuốn sách: Trái đất nóng lên khiến hạn hán thường xuyên hơn, cháy rừng nghiêm trọng hơn, mùa màng bị đe dọa, băng tan, sự lan ra một cách tự nhiên của các virút, vi khuẩn và các loài mang bệnh khác như muỗi và ve…
Tệ hơn, bất chấp các bằng chứng rõ ràng là con người đang gây ra những vụ tuyệt chủng, chúng ta đã rất chậm chạp trong việc giải quyết thách thức với môi trường toàn cầu, cách chúng ta phản ứng dựa trên một quan điểm đã lỗi thời về mối quan hệ của chúng ta với thiên nhiên.
Kolbert viết rằng loài người đã cực kỳ thành công trên Trái đất trong việc sinh tồn và phát triển, nhưng chúng ta làm điều đó với cái giá phải trả là ảnh hưởng lên gần như tất cả những giống loài khác.
Cuốn sách kết thúc với mô tả về một căn phòng không cửa sổ ở Viện nghiên cứu bảo tồn tại California vẫn được gọi là “vườn thú đông lạnh”, nơi các nhà khoa học lưu trữ bộ gen lớn nhất của các loài trên Trái đất ở tình trạng đông đá. “Với việc đẩy các loài khác tới chỗ tuyệt chủng, con người đang tất bật cưa đi cành cây mà con người ngồi trên đó” – Kolbert kết luận. ■
| 5 đợt tuyệt chủng lớn Giai đoạn chuyển giao Kỷ Ordovic-Silur. Khoảng 447-443 triệu năm trước, có thể do sự dịch chuyển của siêu lục địa Gondwana làm Trái đất lạnh hơn, nhiều vùng đóng băng và mực nước biển hạ thấp. Giai đoạn Kỷ Devon muộn. Khoảng 375-360 triệu năm trước, các giả thuyết giải thích bao gồm sự lạnh đi của các đại dương, núi lửa phun trào dưới đại dương và thiên thạch. Giai đoạn chuyển giao Kỷ Permi-Trias. Khoảng 251,4 triệu năm trước, nguyên nhân có thể do sự phun trào núi lửa quy mô lớn ở vùng nay là Siberia. Giai đoạn chuyển giao Kỷ Trias-Jura. Khoảng 199,6 triệu năm trước, các giả thuyết được đưa ra do biến đổi khí hậu từ từ, va chạm của thiên thạch hoặc phun trào núi lửa. Giai đoạn chuyển giao Kỷ Creta-Paleogene. Khoảng 65,5 triệu năm trước, có thể do một thiên thạch rơi xuống Trái đất hoặc do sự gia tăng hoạt động của núi lửa. Và đợt tuyệt chủng hàng loạt thứ sáu đang diễn ra, với tác nhân chính là con người hiện đại? |
HẢI MINH – Theo https://tuoitre.vn
Bằng chứng “chỉ điểm” Trái Đất đang ở giữa giai đoạn tuyệt chủng lần thứ 6
Nhiều bằng chứng cho thấy, hành tinh của chúng ta phải trải qua một cuộc tuyệt chủng hàng loạt lần thứ 6 trong lịch sử Trái Đất, khi mà sự sống của hệ động vật toàn cầu suy giảm nghiêm trọng về số lượng.
Theo tờ Business Insider, trong lịch sử Trái Đất, sự tuyệt chủng hàng loạt đã từng xuất hiện và nguyên nhân chủ yếu đến từ yếu tố bên ngoài như va chạm với tiểu hành tinh, thiên thạch khổng lồ.Tuy nhiên, lần thứ 6 này, nguyên nhân chủ yếu đến từ hoạt động của con người.
Đại tuyệt chủng có thể không xảy ra ngay lập tức vào ngày mai, nhưng một vài dấu hiệu của nó thì đã manh nha xuất hiện.
Dưới đây là 10 dấu hiệu cho thấy hành tinh đang ở giữa sự tuyệt chủng hàng loạt thứ sáu.
1. Khoảng 40% các loài côn trùng trên thế giới đang suy giảm
Một nghiên cứu năm 2019 cho thấy, tổng số lượng của tất cả các loài côn trùng trên hành tinh đang giảm 2,5% mỗi năm.
Nếu xu hướng đó tiếp tục không suy giảm, Trái Đất có thể không có bất kỳ loài côn trùng nào vào năm 2119.
2. Trong 50 năm qua, hơn 500 loài lưỡng cư đã suy giảm trên toàn thế giới
90 trong số chúng bị tuyệt chủng mà nguyên nhân xuất phát từ một loại nấm chết người có tên là chytridiomycosis chuyên ăn thịt ếch.
Một nghiên cứu gần đây trên Tạp chí Science đã kể lại sự lây lan của chytridiomycosis và việc nó nhanh chóng tiêu diệt những loài ếch, cóc và kỳ nhông ở Trung và Nam Mỹ, Châu Phi, Châu Âu và Úc.
Con người đã cho phép bệnh nấm lan rộng hơn do buôn bán động vật hoang dã toàn cầu.
3. Trái Đất dường như đang trải qua một quá trình “hủy diệt sinh học”. Hơn 26.500 loài trên thế giới đang bị đe dọa tuyệt chủng.
Một nghiên cứu năm 2017 đã chỉ ra rằng, không chỉ côn trùng mà là tất cả các quần thể động vật trên khắp hành tinh cũng đang suy giảm.
Cụ thể, qua rà soát 27.600 loài động vật có xương sống cho thấy, hơn 30% loài trong số này đang suy giảm số lượng.
Đây là một sự báo động vì sự tuyệt chủng cục bộ và được coi là “khúc dạo đầu cho sự tuyệt chủng của muôn loài”.
Theo Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế Sách đỏ, hiện tại, 40% động vật lưỡng cư của hành tinh, 25% động vật có vú và 33% các rạn san hô đang bị đe dọa tuyệt chủng.
Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế Sách đỏ dự đoán rằng, 99,9% các loài có nguy cơ tuyệt chủng nghiêm trọng sẽ biến mất trong vòng 100 năm tới.
4. Trong khoảng 50 năm, 1.700 loài lưỡng cư, chim và động vật có vú sẽ đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng cao hơn vì môi trường sống tự nhiên của chúng bị thu hẹp.
Một nghiên cứu năm 2019 cho thấy, vào năm 2070, khoảng 1.700 loài sẽ mất 30% đến 50% phạm vi môi trường sống hiện tại của chúng, do nhu cầu không gian về đất đai của con người tăng lên.
5. Khai thác gỗ và phá rừng nhiệt đới Amazon tăng mạnh
Khoảng 17% rừng Amazon đã bị phá hủy trong 50 năm qua, chủ yếu là do con người. Trong khi đó, Amazon là nơi cư trú của khoảng 80% các loài trên thế giới, bao gồm cả báo Amur – loài vật đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng nghiêm trọng.
6. Sự xâm lấn ngày càng nhiều của các loài ngoại lai như vẹm ngựa vằn, bọ xít hôi nâu.
Nghiên cứu gần đây cho thấy kể từ năm 1500, đã có 953 loài tuyệt chủng toàn cầu. Khoảng một phần ba trong số đó ít nhất một phần là do sự ra đời của các loài ngoại lai.
7. Đại dương ấm lên khiến các rạn san hô chết dần
Các chuyên gia cho biết, năm 2018 là năm nhiệt độ ở các đại dương cao nhất từng được ghi nhận. Hơn nữa, các đại dương đang nóng lên nhanh chóng hơn 40% so với những gì các nhà khoa học dự đoán trước đó. Vì thế, khoảng 50% các rạn san hô trên thế giới đã chết trong 30 năm qua.
8. Sự nóng lên toàn cầu cũng khiến môi trường sống nước ngọt của nhiều loài bị thu hẹp
Một nghiên cứu năm 2013 cho thấy, 82% các loài cá nước ngọt bản địa ở California dễ bị tuyệt chủng vì biến đổi khí hậu.
9. Khí hậu nóng lên, băng ở Bắc cực và Nam cực đang tan với tốc độ nhanh hơn, khiến mực nước biển ngày càng dâng cao
Dải băng ở Nam Cực đang tan chảy nhanh gấp gần sáu lần so với những năm 1980. Băng ở Greenland (khu vực Bắc cực) cũng tan nhanh gấp bốn lần so với 16 năm trước.
Riêng Greenland đã mất hơn 400 tỷ tấn băng, chỉ riêng trong năm 2012. Nước biển dâng cao cũng đe dọa sự tuyệt chủng của nhiều loài động vật dưới biển, trong đó có hải cẩu Hawaii và rùa biển loggerhead.
10. Sự tuyệt chủng hàng loạt trước đây đi kèm với các dấu hiệu cảnh báo rất giống với những gì chúng ta đang thấy hiện nay
Sự tuyệt chủng hàng loạt tàn khốc nhất trong lịch sử hành tinh được gọi là Đại tuyệt chủng Great Dying xảy ra cách đây 252 triệu năm.
Khi đó, khoảng 90% các loài trên Trái Đất đã bị xóa sổ. Chỉ còn lại chưa tới 5% các loài ở biển và chỉ 1/3 loài sinh sống trên mặt đất sống sót.
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, sự tuyệt chủng diễn ra là do khi sự xáo trộn chu kỳ carbon tự nhiên vượt ngưỡng gây thảm họa.
Bên cạnh đó, khí hậu toàn cầu nóng lên, đại dương thiếu oxy, axit hóa cũng xuất hiện sớm trước khi xảy ra đại tuyệt chủng.
Hoàng Dung (lược dịch) – Theo https://infonet.vn
Xem thêm bài viết : https://nguoidentubinhduong.wordpress.com/the-he-con-chau-se-chi-thay-con-trung-qua-hinh-anh-neu-chung-ta-tho-o-voi-nhung-hanh-dong-huy-hoai-moi-truong/
Sự phá huỷ của vụ cháy rừng Amazon được cho là nguy hiểm hơn nhiều so với vũ khí huỷ diệt hàng loạt.
Tờ Atlantic viết tiếp, sự phá huỷ của cháy rừng Amazon – lá phổi xanh của thế giới – được cho là nguy hiểm hơn nhiều so với vũ khí huỷ diệt hàng loạt . Hậu quả của cháy rừng thảm khốc đang diễn ra sẽ diệt chủng các loài động thực vật và đẩy nhanh cuộc khủng hoảng khí hậu kéo dài đến muôn đời.
Chỉ cần mất 1/5 rừng Amazon sẽ kích hoạt một quá trình gọi là “dieback”, tạo ra những gì mà tờ The Intercept gọi là “quả bom ngày tận thế của carbon lưu trữ”.
6 bang trong khu vực Amazon của Brazil đã yêu cầu sự giúp đỡ của quân đội vào ngày 24.8 để chống lại các vụ hỏa hoạn đang hoành hành khắp khu rừng nhiệt đới này, vốn đã khơi lên sự phẫn nộ quốc tế vì vai trò trung tâm của Amazon trong việc chống lại sự tăng nhiệt toàn cầu.
Các bang Para, Rondonia, Roraima, Tocantins, Acre và Mato Grosso – trong số 9 bang nằm trong khu vực này – đã yêu cầu trợ giúp từ quân đội, theo một phát ngôn viên của văn phòng tổng thống, một ngày sau khi Tổng thống Jair Bolsonaro cho phép quân đội tham gia giúp sức.
Amazon là rừng mưa nhiệt đới lớn nhất thế giới và việc bảo vệ nó được coi là thiết yếu trong cuộc chiến chống tình trạng biến đổi khí hậu vì lượng carbon dioxide khổng lồ mà nó hấp thụ.
Brazil có 44.000 binh sĩ đồn trú ở khu vực phía bắc Amazon sẵn sàng chống cháy rừng và có thể điều thêm binh sĩ từ các nơi khác trong nước, Raul Botelho, chủ tịch hội đồng tham mưu trưởng quân đội của nước này cho biết.
Các nhà vận động vì môi trường đã nói rằng nông dân khai quang đất rừng làm đồng cỏ là nguyên nhân khiến các vụ cháy rừng gia tăng.
Ông Bolsonaro hôm 21.8 khiến những người chỉ trích phẫn nộ khi ông cáo buộc các tổ chức phi chính phủ đốt rừng để bôi xấu chính phủ của ông. Nhưng vào ngày 22.8, ông lần đầu tiên thừa nhận rằng nông dân có thể đã góp phần gây nên các đám cháy trong khu vực này.
Sự phẫn nộ của quốc tế lên cao khi các lãnh đạo Châu Âu hôm 23.8 đe dọa hủy bỏ một thỏa thuận thương mại với Nam Mỹ. Ông Bolsonaro tìm cách xoa dịu bằng một bài phát biểu trên truyền hình toàn quốc mà trong đó ông cam kết sẽ huy động binh sĩ để ứng phó với nạn cháy rừng .
Các đám cháy trong khu vực Amazon thuộc Brazil, có diện tích hơn phân nửa khu rừng nhiệt đới lớn nhất thế giới, đã tăng vọt 83% trong năm nay, theo số liệu của chính phủ.
Xem thêm: Nhân loại đang bên bờ của cuộc diệt chủng lần thứ 6 trong lịch sử và nguyên nhân là do chính con người
Theo Song Minh – Theo Lao động
https://nguoidentubinhduong.wordpress.com/2019/08/26/cuoc-dai-tuyet-chung-sinh-gioi-lan-thu-sau-dot-tuyet-chung-thu-sau/
No comments:
Post a Comment
Thank for your comments